شیوع کرونا ویروس و آمادگی در سطح ملی 

شیوع بیماری کرونا (Covid-19) در سال ۲۰۲۰ مشکلات زیادی را در سطح بین المللی ایجاد کرد. این اپیدمی از کشور چین آغاز شد و به سرعت به یک پاندمی تبدیل  شد.  هم اکنون بسیاری از کشورها من جمله ایران با آن درگیر هستند؛ اما شیوع  این ویروس به دنیا  نشان داد که انسانها در عین اقتدار تا چه اندازه آسیب پذیر و ضعیف هستند. کوتاهی در اعلام به موقع این رخداد؛ و عدم آمادگی و نبود هماهنگی لازم میان دولت ها، واکنش و مقابله سریع با این ویروس را دشوار کرد.

 اختلاف شدید میان چین و آمریکا  در مورد منشأ ویروس؛ باعث شد تا از درج آن در دستور کار شورای امنیت خودداری کنند . در نهایت بعد از گذشت بیش از سه ماه از زمان اعلام کووید ۱۹ به عنوان بیماری همه‌گیر جهانی توسط سازمان جهانی سلامت، با تصویب قطعنامه ۲۵۳۲ در اول ژوئیه ۲۰۲۰ همه گیری کرونا به عنوان خطر تهدید کننده صلح و امنیت بین المللی اعلام شد. شیوع این ویروس ابعاد مختلف حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی افراد را سخت تحت تاثیر قرار داده است. و خسارات جانی و مالی زیادی به اشخاص در گوشه و کنار دنیا وارد کرده است. 

البته شیوع بیماری مسری و واگیردار امر جدیدی نیست و در طول تاریخ، سرزمین های مختلف آن را تجربه کرده‌اند. دولت ها و سازمان های بین المللی اقدامات زیادی به منظور تشریک مساعی و همکاری برای پیشگیری از این گونه بیماری‌ها انجام داده اند. جدای از ابعاد سلامت و بهداشت در عرصه ملی، سازمان جهانی بهداشت متولی اصلی آن در عرصه بین المللی است. 

هنگام شیوع ویروس همه گیر این سازمان اعلام وضعیت اضطرار بین المللی کرد، این اقدام به این معناست که تمام کشورها باید آمادگی لازم برای پیشگیری، مبارزه و درمان موارد احتمالی بیماری را داشته باشند.  همچنین مقررات بین المللی سلامت، دولت ها را موظف کرد تا تمامی رخدادهای مهم سلامت و بیماری های خاص را که از جمله دغدغه های بین المللی هستند، اعلام و گزارش کنند تا سازمان بهداشت جهانی پس از دریافت گزارش، موضوع را به دیگر کشورهای در معرض خطر و افرادی که قصد مسافرت به کشورهای درگیر خطر را دارند، اطلاع داده و به آن ها هشدار دهد. این سازمان کشورها را ملزم به تقویت ظرفیت های نظارت و واکنش ملی خود و به اشتراک گذاری اطلاعات مهم با جامعه جهانی می کند. همچنین ارتقاء زیرساخت های بهداشتی قوی در هر کشور مؤثرترین استراتژی آمادگی بلند مدت برای موارد اضطراری بهداشت جهانی است. زیرساخت های بهداشتی نه تنها ساختارهای فیزیکی مانند آژانس های بهداشت عمومی، کلینیک ها، بیمارستان ها و منابع انسانی را شامل می شوند بلکه زیرساخت های قانونی کشورها از جمله قوانین، سیاست ها و اقدامات دولت و بخش خصوصی را در مورد بهداشت و سلامت عمومی در بر می گیرد. البته مریم حیدری عضو موسس انجمن حقوق سلامت ایران و پژوهشگر حقوق سلامت بر این باور است که تمرکز صرف بر حقوق بین الملل و سازمان بهداشت جهانی اشتباه است، بلکه مهم ترین نیاز قانونی برای اقدام در بهداشت عمومی جهانی، آمادگی اضطراری در سطح ملی است. برای نمونه دولت ها می توانند به محدودیت های اجتماعی از جمله قرنطینه، جداسازی، توقیف، درمان اجباری پزشکی و مجازات کیفری برای شیوع عمدی بیماری اقدام کنند. همچنین کنترل قانونی سفرهای بین المللی نیز در این خصوص ضروری به نظر می رسد و هر دولت باید تهدیدهای واقعی و احتمالی را شناسایی کرده و با وضع و اجرای قوانین متناسب و اطلاع رسانی به سازمان بهداشت جهانی در خصوص تدابیر ماخوذه اقدام کند.

اقدامات مهم سازمان جهانی بهداشت برای مقابله با ویروس کرونا

 ۱-از اولین اقدامات سازمان جهانی بهداشت در دوران همه گیری ویروس کرونا، اعلام وضعیت اضطراری بین‌المللی بود. بر اساس ماده ۴۸ مقررات بین‌المللی بهداشت ۲۰۰۵، «مدیرکل سازمان باید یک هیات وضعیت اضطراری تشکیل دهد که در صورت درخواست وی درخصوص موارد ذیل اعلام نظر فنی کند: 

الف- آیا رویداد مدنظر یک وضعیت اضطراری بهداشتی بین‌المللی تلقی می‌شود.

 ب- خاتمه یک وضعیت اضطراری بهداشت بین‌المللی و پیشنهاد صدور، اصلاح، تمدید یا خاتمه توصیه‌ها».

 لازم به ذکر است که در زمان اعلان این وضعیت برای شیوع ویروس کرونا، ۷۸۱۸ فرد به طور قطعی مبتلا به این ویروس شده بودند؛ که از این میان ۱۷۰ نفر جان خود را از دست داده بودند. پیش از این سازمان جهانی بهداشت پنج بار چنین وضعیتی را اعلان کرد.

 ۲- دریافت اطلاعات مربوط به آمار قطعی مبتلایان و قربانیان این ویروس از اقصی نقاط جهان از دیگر وظایف این سازمان است که در دوران همه گیری کرونا از همان روزهای ابتدایی صورت گرفت.

 ۳- ارایه توصیه‌های مختلف و انتشار آنها از وظایف مهم سازمان جهان بهداشت است که در دوران همه گیری کرونا از ژانویه ۲۰۲۰ تا به امروز به صورت منظم تدوین و منتشر شده است.

 ۴- از اقدامات دیگری که سازمان جهانی بهداشت تدوین و انتشار گزارش‌های وضعیت بود. این گزارش‌ها معمولاً بین ۵ تا ۳۰ صفحه هستند و طرح آن به این صورت است که ابتدا به خبرهای مهم اشاره کرده و از خروجی کمیته‌ها صحبت می‌کند؛ سپس آمار جدیدی از موارد قطعی ابتلا به این ویروس و مرگ و میر می‌دهد.

 ۵- برگزاری کنفرانس‌های مطبوعاتی و پرسش و پاسخ با خبرنگاران نیز از دیگر اقداماتی به شمار می رود که سازمان جهانی بهداشت از زمان شروع همه گیری کرونا به طور منظم صورت داده است.

منبع: ایرینا